ประวัติศาสตร์
เดิมอำเภอฝางเป็นที่ตั้งของเมืองฝาง
ซึ่งเป็นเมืองหลวงในอดีต มีอายุนับพันปีในตำนานโยนกกล่าวไว้ว่า เมืองฝาง
ถูกสร้างขึ้นครั้งแรกเมื่อ พ.ศ. 1184 โดยเจ้าลวจังกราช
เป็นหัวเมืองทางตอนเหนือของอาณาจักรล้านนา
พญามังรายหรือพ่อขุนเม็งรายมหาราชทรงเคยเสด็จมาปกครองเมืองฝางและประทับอยู่ที่เมืองนี้(ก่อนหน้านั้นเมืองฝางอาจจะเป็นเมืองร้างหรือถูกพญามังรายเข้ายืดจากเจ้าเมืององค์ก่อนหรือไม่ยังไม่ทราบแน่ชัด)
พระองค์ทรงเตรียมกำลังพลก่อนที่จะยกทัพไปตีเมืองหริภุญชัย สร้างเวียงกุมกาม
และสร้างเมืองนพบุรีศรีนครพิงค์เชียงใหม่ เมื่อวันที่ 12 เมษายน
พ.ศ. 1839 เรียกสั้นๆ ว่า นครเชียงใหม่ต่อไป
ดังนั้นเมืองฝางจึงเป็นเมืองโบราณที่มีอายุนับพันปี
ปัจจุบันยังปรากฏหลักฐานทางประวัติศาสตร์คือ กำแพงเมืองและคูเมือง
แบบเดียวกับในเมืองเชียงใหม่
อำเภอฝางเคยเป็นอำเภอหนึ่งในจังหวัดเชียงราย
แต่ถูกโอนมาสังกัดจังหวัดเชียงใหม่ เมื่อวันที่ 24 เมษายน
พ.ศ. 2468 ด้วยเหตุผลเรื่องการคมนาคมและการติดต่อราชการ
อำเภอฝางได้มีการสร้างที่ว่าการอำเภอฝางขึ้นครั้งแรกเมื่อวันที่ 15 เมษายน 2488 และปัจจุบันได้มีการสร้างอาคารที่ว่าการอำเภอฝางขึ้นใหม่
เมื่อวันที่ 22 ธันวาคม 2540 โดยยังคงเก็บรักษาอาคารที่ว่าการอำเภอฝาง
หลังเก่าไว้ให้คนรุ่นหลังได้ชื่นชมอันเนื่องมาจากพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
และสมเด็จพระนางเจ้าพระบรมราชินีนาถเสด็จเยี่ยมราษฎร ณ
อาคารแห่งนี้เมื่อปีพุทธศักราช 2501 ต่อมาได้มีการแยกกิ่งอำเภอออกคือ
กิ่งอำเภอแม่อายในปีพ.ศ. 2510 ก่อนที่ยกฐานะขึ้นเป็นอำเภอแม่อายในปีพ.ศ.
2516 ต่อมาได้แยกกิ่งอำเภออีกคือกิ่งอำเภอไชยปราการในปีพ.ศ. 2531
และได้ยกฐานะขึ้นเป็นอำเภอไชยปราการในปีพ.ศ. 2537
อำเภอฝาง
ฝาง เป็นอำเภอหนึ่งในจังหวัดเชียงใหม่ พื้นที่ส่วนใหญ่เป็นภูเขาสูง
ประชากรมีทั้งชาวไทยพื้นราบและชาวไทยภูเขา
อำเภอฝางเป็นอำเภอศูนย์กลางความเจริญในเขตเชียงใหม่ตอนบน มีอำเภอบริวารคือ
อำเภอแม่อายและอำเภอไชยปราการ มีประชากรมากที่สุดเป็นอันดับสองของจังหวัดเชียงใหม่
รองจากอำเภอเมืองเชียงใหม่ มีทั้งประชากรจริงและประชากรแฝง
อีกทั้งยังสามารถเดินทางไปจังหวัดเชียงรายได้อย่างสะดวกหลายช่องทาง
ทำให้อำเภอฝางจะได้รับความเจริญจากจังหวัดเชียงรายจากแผนพัฒนาเศรษฐกิจชายแดนจีนตอนใต้-อินโดจีนในอนาคต
ในปี พ.ศ. 2552 อำเภอฝางได้รับการเสนอเพื่อพิจารณาจัดตั้งเป็นศูนย์กลางของจังหวัดฝาง
โดยการรวมเอาอำเภอใกล้เคียงเข้าด้วยกันตอนนี้อยู่ในระหว่างการพิจารณา
ซึ่งปัจจุบันอยู่ในระหว่างรอพิจารณาในสภาผู้แทนราษฎร
ภูมิศาสตร์
ที่ตั้งและอาณาเขต
อำเภอฝางตั้งอยู่ทางทิศเหนือของจังหวัด
มีอาณาเขตติดต่อกับเขตการปกครองข้างเคียงดังนี้
- ทิศเหนือ ติดต่อกับรัฐฉาน (ประเทศพม่า)
และอำเภอแม่อาย
- ทิศตะวันออก ติดต่อกับอำเภอแม่อาย
- ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภอแม่สรวย
(จังหวัดเชียงราย) และอำเภอไชยปราการ
- ทิศตะวันตก ติดต่อกับรัฐฉาน
(ประเทศพม่า)
สภาพภูมิอากาศ
มีอุณหภูมิเฉลี่ยตลอดปีประมาณ 25 องศา
มีอากาศหนาวเย็นในช่วงเดือนพฤศจิกายนถึงกุมภาพันธ์ อุณหภูมิอยู่ระหว่าง 10-19
องศา ส่วนอุณหภูมิสูงสุดอยู่ในช่วงเดือนเมษายน ประมาณ 39 องศา
การปกครองส่วนภูมิภาค
อำเภอฝางแบ่งพื้นที่การปกครองออกเป็น
8 ตำบล 119 หมู่บ้าน ได้แก่
การปกครองส่วนท้องถิ่น
ท้องที่อำเภอฝางประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น
10 แห่ง ได้แก่
- เทศบาลตำบลเวียงฝาง
ครอบคลุมพื้นที่บางส่วนของตำบลเวียง
- เทศบาลตำบลบ้านแม่ข่า
ครอบคลุมพื้นที่บางส่วนของตำบลแม่ข่า
- เทศบาลตำบลแม่ข่า
ครอบคลุมพื้นที่ตำบลแม่ข่า (เฉพาะนอกเขตเทศบาลตำบลบ้านแม่ข่า)
- เทศบาลตำบลสันทราย
ครอบคลุมพื้นที่ตำบลสันทรายทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลเวียง
ครอบคลุมพื้นที่ตำบลเวียง (เฉพาะนอกเขตเทศบาลตำบลเวียงฝาง)
- องค์การบริหารส่วนตำบลม่อนปิ่น
ครอบคลุมพื้นที่ตำบลม่อนปิ่นทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลแม่งอน
ครอบคลุมพื้นที่ตำบลแม่งอนทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลแม่สูน
ครอบคลุมพื้นที่ตำบลแม่สูนทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลแม่คะ
ครอบคลุมพื้นที่ตำบลแม่คะทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลโป่งน้ำร้อน
ครอบคลุมพื้นที่ตำบลโป่งน้ำร้อนทั้งตำบล
สถานที่ราชการที่สำคัญ
- ที่ทำการอำเภอฝาง
- ศาลจังหวัดฝาง
- เรือนจำอำเภอฝาง
- สำนักงานยุติธรรมจังหวัดเชียงใหม่
สาขาฝาง
- สำนักงานคุมประพฤติจังหวัดเชียงใหม่
สาขาฝาง
- สถานพินิจและคุ้มครองเด็กและเยาวชนจังหวัดเชียงใหม่
สาขาฝาง
- สำนักงานอัยการจังหวัดฝาง
- สำนักงานบังคับคดีจังหวัดเชียงใหม่
สาขาฝาง
- สำนักงานสัสดี อำเภอฝาง
- สำนักงานประกันสังคมจังหวัดเชียงใหม่
สาขาฝาง
- สำนักงานที่ดินจังหวัดเชียงใหม่
สาขาฝาง
- คลังจังหวัดฝาง
- สำนักงานสรรพากรพื้นที่สาขาฝาง
- สำนักงานขนส่งจังหวัดเชียงใหม่
สาขาฝาง
- สำนักงานจัดหางาน สาขาฝาง
- สถานีตำรวจภูธรฝาง
- ด่านตรวจคนเข้าเมืองฝาง
- สำนักงานสาธารณสุขอำเภอฝาง
- โรงพยาบาลฝาง
- สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาเชียงใหม่
เขต 3
- สถานีวิทยุกระจายเสียงแห่งประเทศไทย
อำเภอฝาง
- ศูนย์วิจัยและพัฒนาการเกษตรเชียงใหม่
(ฝาง)
- อุทยานแห่งชาติแม่ฝาง
- ศูนย์พัฒนาปิโตรเลียมภาคเหนือ
- สำนักงานเกษตรอำเภอฝาง
- สำนักงานปศุสัตว์อำเภอฝาง
- สำนักงานพัฒนาชุมชนอำเภอฝาง
- สำนักงานวัฒนธรรมและสภาวัฒนธรรมอำเภอฝาง
- การไฟฟ้าส่วนภูมิภาค สาขาฝาง
- การประปาส่วนภูมิภาค สาขาฝาง
- สถานศึกษาในอำเภอฝาง
- มหาวิทยาลัยราชภัฏเชียงราย
วิทยาเขตฝาง
- วิทยาลัยการอาชีพฝาง
- โรงเรียนฝางชนูปถัมภ์
- โรงเรียนรังษีวิทยา
- โรงเรียนรัตนาเอื้อวิทยา
- โรงเรียนสายอักษร
- โรงเรียนบ้านเวียงฝาง
- โรงเรียนฉือจี้เชียงใหม่
ทรัพยากรธรรมชาติที่สำคัญ
อำเภอฝางถือว่าเป็นอำเภอที่มีความสำคัญของจังหวัดเชียงใหม่เพราะมีสถานที่ท่องเที่ยวสำคัญมากมาย
เช่น ดอยอ่างขาง ดอยผ้าห่มปก โป่งน้ำร้อน เป็นต้น อำเภอฝางยังเป็นอำเภอที่ปลูกส้มมากเป็นอันดับต้น
ๆ ของประเทศไทย และยังเป็นต้นกำเนิดของ ส้มสายน้ำผึ้ง ส้มพันธุ์ใหม่ที่มีรสชาติดี
จนทำให้ส้มกลายเป็นพืชเศรษฐกิจหลักของอำเภอฝาง
และสวนส้มยังกลายเป็นแหล่งท่องเที่ยวที่มีนักท่องเที่ยวเดินทางมาท่องเที่ยวเป็นจำนวนมาก
อำเภอฝางยังเป็นแหล่งที่ค้นพบบ่อน้ำมันดิบแห่งแรกของประเทศไทย
มีการขุดเจาะน้ำมันขึ้นมาใช้เป็นเวลากว่า 100 ปีแล้ว จนถึงปัจจุบันนี้ มีการสร้างโรงกลั่นน้ำมัน
และพิพิธภัณฑ์ปิโตรเลียม
ผู้สนใจสามารถเยี่ยมชมพิพิธภัณฑ์และศูนย์การเรียนรู้ด้านปิโตรเลียมและพลังงานอื่น
ๆ ของกรมการพลังงานทหาร ณ ศูนย์พัฒนาปิโตรเลียมภาคเหนือ อำเภอฝาง
ได้โดยไม่เสียค่าใช้จ่าย
น้ำมันดิบ ปิโตรเลียม
มีการสำรวจขุดเจาะและเก็บกลั่นน้ำมันได้วันละ 1,200 บาเรล โดย กรมการพลังงานทหารกระทรวงกลาโหม
ตั้งอยู่หมู่ที่ 1 ตำบลแม่คะ
สำหรับแหล่งน้ำมันที่ขุดได้อยู่ในเขต ตำบลสันทราย ตำบลแม่สูน และตำบลแม่คะ
อำเภอฝาง
ป่าไม้
ในเขตอุทยานแห่งชาติแม่ดอยผ้าห่มปก ป่าสงวนแห่งชาติแม่หลักหมื่น
และป่าสงวนแห่งชาติแม่สูน ประกอบด้วย ป่าดิบแล้ง ป่าดิบเขา ป่าสนเขา ป่าเบญจพรรณ
และป่าเต็งรัง ซึ่งมีพันธุ์ไม้ต่างๆที่มีค่าทางเศรษฐกิจ เช่น ลำดวนดง ประดู่ ทะโล้
จำปีป่า ฯลฯ
บ่อน้ำพุร้อนฝาง ตั้งอยู่ ณ
ตำบลโป่งน้ำร้อน สามารถผลิตกระแสไฟฟ้าได้
นอกจากนี้แล้วยังเป็นแหล่งท่องเที่ยวที่สำคัญที่น่าท่องเที่ยวได้รับรางวัลชนะเลิศอันดับ
1 จากกรมอุทยานแห่งชาติ ฯ
น้ำรู
แหล่งน้ำตามธรรมชาติที่ตำบลม่อนปิ่น ต้นน้ำเกิดจากธารน้ำที่ดอยอ่างขาง
เป็นน้ำที่ผุดขึ้นมาตามธรรมชาติเป็นสถานที่ท่องเที่ยวที่สำคัญอีกแห่งหนึ่ง
น้ำตกโป่งน้ำดัง ต.แม่สูน
ตั้งอยู่ในอุทยานแห่งชาติโป่งน้ำดัง มีธารน้ำที่สวยงามมาก
อุทยานแห่งชาติแม่เผอะ
ห้วยรักษาต้นน้ำดอยอ่างขาง
มีพรรณไม้หลากหลายเหมาะกับการท่องเที่ยวเชิงนิเวศน์วิทยาเป็นอย่างมาก
ป่าไม้มีความสมบูรณ์สูง
การเกษตรกรรมและอุตสาหกรรม
ผลผลิตทางการเกษตรที่สำคัญ ได้แก่
ส้มสายน้ำผึ้ง ลิ้นจี่ หอมหัวใหญ่ ข้าว บ๊วย ท้อ สาลี่ องุ่น สตรอเบอรี่ พุทธานม
ฯลฯ
ชื่อแหล่งน้ำที่สำคัญได้แก่ -
แม่น้ำฝาง - ห้วยแม่ใจ - ลำน้ำแม่มาว - ลำน้ำแม่เผอะ - เขื่อนแม่มาว -
เขื่อนบ้านห้วยบอน - ห้วยแม่งอน ฯ
โรงงานอุตสาหกรรมที่สำคัญ ได้แก่
- โรงงานผลิตภัณฑ์อาหารเกษตรฝาง
ผลิตผัก และ ผลไม้บรรจุกระป๋อง ตั้งอยู่ที่ หมู่ 17 ตำบลเวียง
- โรงานเอราวัณฟู๊ด ผลิตผัก
และผลไม้กระป๋อง ตั้งอยู่ที่ หมู่ 2 ตำบลแม่งอน
- โรงงานโครงการหลวง
ผลิตสินค้าแปรรูปตรา ดอยคำ ของโครงการหลวง ตั้งอยู่ที่ หมู่ที่ 12 ตำบลแม่งอน
- โรงงานเคลือบไขส้มธนาธร
เป็นโรงงานทำความสะอาดและเคลือบไขส้มสายน้ำผึ้งของบริษัท ธนาธร ตั้งอยู่ที่
หมู่ที่ 7 ตำบลแม่สูน
- โรงงานอาหารสำเร็จรูปสหปราจีน
ผลิตอาหารสำเร็จรูปบรรจุกระป๋อง ตั้งอยู่ที่ หมู่ที่ 7 ตำบลแม่คะ
การคมนาคม
อำเภอฝางตั้งอยู่ทางทิศเหนือของจังหวัดเชียงใหม่บนถนนสายเชียงใหม่–ฝาง (ถนนโชตนา)
ระยะทางห่างจากตัวเมืองเชียงใหม่ 154 กิโลเมตร
การคมนาคมของอำเภอฝาง ทางบก มีทางหลวงแผ่นดินที่สำคัญ คือ
- ทางแผ่นดินหมายเลข 107 (ถนนโชตนา)
ระยะทางถึงไชยปราการประมาณ 24 กิโลเมตร
- ทางหลวงหมายเลข 109 ระยะทางจากฝางถึงแม่สรวย
ประมาณ 67 กิโลเมตร
- ทางหลวงหมายเลข 1089 ระยะทางจากฝางถึงแม่อาย
ประมาณ 13 กิโลเมตร
- ทางหลวงหมายเลข 1249 ระยะทางจากปากทางอ่างขางถึงอรุโณทัย
ประมาณ 65 กิโลเมตร
- ทางหลวงหมายเลข 107 ถึงทางเลี่ยงเมืองฝาง
ระยะทางประมาณ 10 กิโลเมตร
อ้างอิง
- https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AD%E0%B8%B3%E0%B9%80%E0%B8%A0%E0%B8%AD%E0%B8%9D%E0%B8%B2%E0%B8%87